تبخال دهانی یک بیماری ویروسی است که هر از گاه در کناره‌های لب و بینی بروز می‌کند. معمولاً عود تبخال وقتی است که سیستم ایمنی بدن به هر دلیلی ضعیف می‌شود. عواملی مانند استرس، آفتاب‌سوختگی، سرماخوردگی، از خواب پریدن ناگهانی، ترس، سرما و… عوامل تحریک‌کننده برای فعالیت این ویروس هستند.

مراقبت‌های تبخالی

افرادی که تبخال عودکننده دارند، باید به علت بروز آن توجه کنند؛ مثلاً اگر بروز تبخال‌شان در اثر آفتاب‌سوختگی است، از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب اجتناب کنند و البته بهتر است که این افراد اصول مدیریت استرس را هم بیاموزند. استفاده از وسایل شخصی در دوران ابتلا به این بیماری الزامی است.

علایم بروز تبخال

تبخال دهان، التهاب بخشی از پوست با تاول‌های ریز است که معمولاً کناره‌های دهان، سوراخ بینی، گاهی هم روی لثه و کام دهان ظاهر می‌شود. البته احتمال انتقال آن به دست، لای انگشتان و… که غیرمعمول‌تر است، نیز وجود دارد. ضایعات دهانی ممکن است با آفت اشتباه گرفته شود. فرد مبتلا به تبخال حداکثر از چند روز قبل علائم گزگز و مورمور را در محلی که قرار است تبخال زده شود، احساس می‌کند. بعد از تشکیل تبخال، ضایعات تاول‌ها ممکن است پاره شوند و در این زمان بیشترین احتمال انتقال وجود دارد. ویروس تبخال بعد از ورود به بدن وارد سلول‌ها می‌شود و دیگر بیرون نمی‌رود.

مراحل بهبودی تبخال

تبخال حداکثر تا ۲ هفته باید بهبود یابد. در غیر این صورت باید به علت طولانی شدن دوره بیماری به پزشک مراجعه کرد.

از تماس با افراد مبتلا به اگزما، آلرژی و حساسیت‌های پوستی و افراد دچار ضعف سیستم ایمنی (بیماران مبتلا به سرطان، پیوند عضو و ایدز) خودداری کنید. گاهی بیمار دچار حملات مکرر تبخال می‌شود.

در این مواقع باید از دارو‌های ضدویروسی استفاده کند. این دارو‌ها شدت تبخال را کمتر و فواصل عود بعدی را بیشتر می‌کنند. همچنین احتمال انتقال ویروس را به سایر نقاط بدن و دیگران کمتر خواهند کرد.

در طول مدت بیماری سعی کنید با دیگران تماس نداشته باشید و حتماً وسایل شخصی خود مانند حوله، ظروف و… را از دیگران جدا کنید. از کرم‌های ضدآفتاب در ناحیه تبخال استفاده کنید. نور آفتاب ممکن است باعث تشدید ضایعات شود.

کرم ضدآفتاب را در زمستان هم استفاده کنید. تبخال معمولاً در طول سال اول ابتلا زیاد عود می‌کند و بعد از آن بدن تا حدودی نسبت به ویروس مقاوم خواهد شد. وقتی بدن دچار ضعف سیستم ایمنی شود، احتمال عود وجود دارد.

خطر‌های تبخال برای شیرخواران و نوزادان

سیستم ایمنی نوزادان بسیار ضعیف است و احتمال بروز بیماری‌هایی مثل بیماری ویروسی تبخال دهانی در صورتی که مادر یا فرد مبتلا به تبخال فعال با نوزاد تماس پوستی داشته باشد، وجود دارد. البته در دوران شیرخواری نزدیک‌ترین فرد به کودک مادر است و معمولاً مادر مبتلا، این ویروس را به کودک‌اش انتقال می‌دهد. ضایعات تبخال ممکن است در اطراف دهان یا داخل لثه و مخاط کودک ایجاد شود.

تبخال فعال یعنی اینکه ضایعات دارای ترشحاتی هستند که با برخورد به پوست کودک می‌توانند بیماری ایجاد کنند، بنابراین در زمان فعال بودن ضایعه مادر باید از ماسک استفاده کند، کودک را نبوسد و هنگام شیردادن و بغل کردن کودک دست‌های خود را به خوبی با آب و صابون بشوید و اگر تبخال روی پستان مادر ایجاد شده باشد تا بهبود کامل ضایعه باید از شیر دادن به کودک از آن پستان اجتناب کند.

تبخال به تنهایی بیماری خطرناکی نیست، ولی مادران باید به این نکته توجه داشته باشند به دلیل ضعف سیستم ایمنی نوزاد احتمال دارد ویروس در بدن او به سرعت منتشر شود و به مغز برسد که می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد. البته این احتمال بسیار پایین است، ولی دیده شده است.

همچنین کودک ممکن است ویروس را از اطراف یا داخل دهان به چشم منتقل کند و تبخال در ناحیه چشم ایجاد شود که در این مواقع هم خطر زخم قرنیه وجود دارد.

وقتی مادر می‌گوید همه نکات بهداشتی را رعایت کرده و با وجود این کودک دچار تبخال شده، باید به پزشک مراجعه کند تا از وجود تبخال در دهان کودک مطمئن شود. ضایعات زیادی ممکن است در دهان شیرخواران ایجاد شود که یکی از آن‌ها ممکن است تبخال باشد، بنابراین باید از تشخیص درست این بیماری مطمئن شد. در صورت لزوم می‌توان برای کودک دارو هم تجویز کرد.