1- ثبت احوال
2- دادگاه

تغییر نام از طریق ثبت احوال، شامل موارد بسیار محدودی است اما تغییر نام از طریق دادگاه، موارد بیشتری را در بر می گیرد. البته در هر دو حالت، نهایتا صدور شناسنامه با نام جدید به عهده ثبت احوال است.

دادخواست تغییر نام از طریق دادگاه

موضوع تغییر نام، هنوز جزء موضوعاتی است که تکلیف قطعی آن مشخص نگردیده و کماکان، حول محور سلیقه قضات می چرخد و بعضی از دادگاهها درخواست تغییر نام را نمی پذیرند. با وجود این، در قوانین ایران، منعی در خصوص تغییر نام ملاحظه نمی شود در نتیجه، بعضی از دادگاهها، دعوی تغییر نام را می پذیرند.

نحوه اقدام برای تغییر نام از طریق دادگاه

باید با در دست داشتن شناسنامه و کارت ملی، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه شود و دادخواست تغییر نام تنظیم و ثبت شود. اگر دادخواست توسط وکیل دادگستری تنظیم و ثبت شود، نیازی به حضور متقاضی و اصل شناسنامه و کارت ملی در دفتر خدمات قضایی نخواهد بود. در نتیجه، ثبت دادخواست، پیگیری پرونده تا مرحله صدور حکم قطعی و اخذ گواهی قطعیت از دادگاه توسط وکیل دادگستری انجام خواهد شد.

مدارک لازم برای تغییر نام

سایر مدارکی که برای این کار لازم است، معمولا، استشهادیه ای است که قبلا باید تنظیم شده و بهتر است توسط دست کم دو نفر امضا شود. در پرونده تغییر اسم، خوانده یا همان طرف دعوا، اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه است. توضیح اینکه خواهان (متقاضی) تغییر نام می تواند دادخواست خود را در محل اقامت خود، یا شهرستان محل صدور شناسنامه مطرح و ثبت کند.

دانستنی های جلسه رسیدگی دادگاه تغییر اسم

در روز جلسه رسیدگی، خواهان باید شهود خود را حاضر کند. گاهی هم ممکن است در جلسه اول، دادگاه شهود را لازم نداند و جلسه دیگری برای استماع شهادت شهود (گواهی گواهان) تعیین کند. در مواردی، صرف استشهادیه، بدون حضور شهود در دادگاه کفایت می کند؛ با توجه به رویه های متفاوت دادگاهها، نحوه رسیدگی نیز متفاوت است.

وکیل دادگستری و ثبت احوال

اداره ثبت احوال معمولا از طریق نماینده ثبت احوال، طی لایحه ای مخالفت خود را با تقاضای خواهان ابراز می دارد. حکمی که دادگاه صادر می کند ظرف بیست روز از ابلاغ دادنامه، قابل اعتراض (تجدیدنظرخواهی) است. در صورت تجدیدنظرخواهی، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال خواهد شد.

چرایی تغییر نام

کسانی که به هر دلیلی، نام خود را دوست نداشته و از قدیم الایام، در شناسنامه آنها یک اسم بوده و اسمی که خانواده، دوستان و اطرافیان، او را صدا زده اند و وی را به آن اسم می شناخته و می شناسند اسمی دیگر است. برای یک تعداد قابل توجهی از مردم، مخصوصا خانم ها، همین موضوع، یعنی دو اسمه بودن، مسئله ساز گردیده است. اشخاصی هستند که حتا اسم شناسنامه ای خود را برهم زننده آرامش خاطر می‌دانند، و خلاصه، خیلی در عذاب و اذیت اند.

نتیجه مثبت یا منفی تغییر نام

از آنجایی که موضوع تغییر نام، هنوز جزء موضوعاتی است که تکلیف قطعی آن مشخص نگردیده و کماکان، حول محور سلیقه قضات می چرخد و بعضی از دادگاهها درخواست تغییر نام را نمی پذیرند. همچنین، از آنجایی که برای تغییر نام، بیشتر از یک مرتبه، امکان اقدام قضایی وجود ندارد، چنانچه دعوی متقاضی تغییر اسم، با حکم رد دعوی یا بطلان دعوی مواجه شود، امکان تغییر نام به اسم دلخواه سابق، وجود نخواهد داشت. بنابراین، شاید بهتر باشد متقاضی تغییر نام برای حصول نتیجه بهتر و شاید سریعتر و مطمئن تر، با یک وکیل دادگستری (وکیل ثبت احوال) مشاوره کند و پرونده را به وکیل بسپارد.

وکیل و تجربه در تغییر نام

بعضی از دادگاههای بدوی، دعوی تغییر نام را می پذیرند و قضات شریفی که به واقعیات جامعه بخوبی واقف اند و با استناد به اصل اباحه و اینکه ممنوعیتی در خصوص تغییر نام در قوانین جاری کشور وجود ندارد، به متقاضی تغییر نام کمک می کنند تا کارش راحت تر انجام شود. دادگاه هایی هم هستند که به کل، مخالفت می نمایند و ملاحظه ی روحیات متقاضی را که اکثرا هم خانم ها هستند نمی کنند. شناخت رویه این دادگاه ها، مستلزم تجربه است؛ نگارنده تجربه بالایی در این زمینه دارد.

تغییر نام مذهبی

سوالات زیادی مطرح می گردد مبنی بر اینکه اگر اسم ما از اسمهای، اصطلاحا، مذهبی باشد آیا قابل تغییر است؟

جواب: در قوانین ایران، منعی در خصوص تغییر نام ملاحظه نمی شود، و اینکه در خصوص بعضی از اسم ها سختگیری بیشتری وجود دارد بیشتر ناشی از اعتقادات دینی و مذهبی است و نه قانون. اگر اداره ثبت احوال، نسبت به حکم دادگاه بدوی اعتراض نکند، کار تغییر نام بسیار راحت تر به سرانجام می رسد.

تغییر نام مستقیما از طریق ثبت احوال

گرچه تغییر اسم از طریق خود ثبت احوال، سریع تر انجام می شود اما همچنان که گفته شد، شامل موارد بسیار محدودی است.

شرح اقدامات

برگ درخواست تغییر نام توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی تکمیل و به رئیس اداره ارائه و با رعایت مقررات ثبت خواهد شد.

چنانچه محل صدور شناسنامه اداره ثبت احوال دیگری باشد سوابق به آن اداره ارسال خواهد شد.

پس از بررسی‌های لازم چنانچه درخواست متقاضی در صلاحیت هیات حل اختلاف باشد، درخواست مطروحه جهت رسیدگی به هیئت حل اختلاف ارجاع و در غیر این صورت، درخواست و مدارک به اداره کل ثبت احوال استان مربوط ارسال خواهد شد.

تغییر نام هر متقاضی فقط یک بار و برای افراد ۱۵ سال به بالا امکان پذیر خواهد بود.

در مورد افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال، پس از درخواست صاحب شناسنامه، اخذ موافقت ولی یا سرپرست قانونی ضروری است.

موارد و مصادیق تغییر نام مستقیما از طریق ثبت احوال

۱- تغییر نام های کم اقبال با فراوانی کم، به نام‌های مناسب و فراوانی بیشتر با توجه به فراوانی پنج سال قبل از تقاضا، مانند: ثوبان، اسکندر، حارس، بلقیس.

۲- الحاق یا اضافه نمودن یک واژه یا نام به اول و یا آخر نام یا حذف از آن مانند: امین به محمد امین – سیمین عذار به سیمین

۳- تغییر نام‌هایی که در صورت اصلی، بخشی از یک نام مرکب مذهبی بوده به صورت اصلی و مرکب آن یا یک نام مذهبی دیگر مانند: صغری به فاطمه صغری، فاطمه، زهرا

۴- تغییر کنیه های شخصیت‌های مذهبی به یک نام مذهبی، مانند: ام البنین، ابوتراب

۵- تغییر نام‌هایی که در هنگام نوشتن یا تلفظ معنای نامناسبی به ذهن متبادر نمایند به نام‌های مناسب، مانند: عشرت، کرم، خرم

۶- تغییر نام‌هایی که در هنگام نوشتن یا تلفظ دارای پیچیدگی و دشواری باشند به نام‌های مناسب مانند سیبویه، ذوالیمینین

۷- تغییر نام هایی که با شئونات (اجتماعی علمی اداری مذهبی و …) صاحب آن برابر مستندات ارائه شده تناسب ندارند.

۸- تغییر نام در مواردی که نام و نام خانوادگی اشخاص در بین بستگان، ساکنان در یک محله و یا همکاران اداری آنان تکرار شده و برابر مستندات ابرازی برای متقاضی مشکلاتی را ایجاد کرده باشد.

۹- تغییر نام‌هایی که در عرف محلی و منطقه‌ای یا سایر گویش‌های ایرانی به تشخیص اداره کل ثبت احوال استان برای نامگذاری نامناسب باشند یا معمولاً برای جنس دیگری انتخاب شوند مانند عزیز، اکرم، اشرف

۱۰- تغییر نام به نام دینی و مذهبی که صاحب شناسنامه به آن شهرت دارد.