به دلیل اینکه ظروف چدنی دارای کنش و واکنش منفی با غذا نیستند، ظروف مطلوبی محسوب می‌شوند، اما اگر استفاده از ظروف چدنی، موجب افزایش میزان یون‌های آهن در غذای مصرفی شود و با توجه به این نکته که کمبود آهن، مساله‌ای بسیار شایع در دنیای امروزی است، استفاده از این ظروف می‌تواند مفیدتر هم باشد؛ اما باید توجه داشت که:

۱- ظروف چدنی اصل، کمیاب و گران هستند.

۲- این ظروف سنگین هستند و استفاده از آن‌ها آسان نیست.

۳- بسیاری از ظروفی که به نام ظروف چدنی عرضه می‌شوند، در حقیقت آلومینیوم فشرده هستند که با فرآیند ریخته گری تهیه می‌شوند؛ این فرآیند موجب افزایش مقاومت و نیز افزایش جرم حجمی و در نتیجه سنگین شدن این ظروف (به نسبت آلومینیوم و نه نسبت به چدن اصل) می‌شود؛ این ظروف به ندرت به صورت بدون پوشش یا بدون لعاب یافت می‌شوند و اغلب دارای پوشش تفلون هستند که البته اگر این ظروف لعاب استیل داشته باشند، مشکلی ایجاد نمی‌کند.

۴- یک راه برای تشخیص چدنی بودن ظرف این است که آهن ربا به آن‌ها می‌چسبد و اگر با نیروی زیاد یا از ارتفاع بلند به زمین بیافتند، می‌شکنند (نه این که قُر یا له شوند.)

۵- در ظروف چدنی جدید، نوعی اندود سرامیک به کار می ­رود که براساس اطلاعات فعلی، این گونه ظروف نچسب ضمن داشتن امتیازات ظروف چدنی، مضرات ظروف تفلونی را نیز ندارند؛ گرانی قیمت این ظروف از جنبه ­‌های منفی کاربرد آنهاست.

۶- گفته می‌شود برای کاهش تبادلات نامطلوب چدن‌های فاقد روکش با غذا، نخستین بار، سطح داخلی آن‌ها با کمی روغن چرب شود و دو ساعت روی اجاق گاز یا فر قرار گیرند.

۷- قبل از استفاده از ظروف چدنی اصل و فاقد روکش باید چند دقیقه‌ای آن‌ها را روی حرارت بگذارید تا گرم شوند؛ برای آنکه از گرم شدن کافی ظرف مطمئن شوید، می‌توانید قطره‌ای آب داخل آن بریزید و اگر به سرعت تبخیر شد، یعنی ظرف گرم شده است.

۸- بعد از اتمام پخت، ماده غذایی را از درون ظروف چدنی فاقد روکش خارج کنید تا چدن اکسید نشود؛ در ضمن بهتر است در ظروف چدنی فاقد روکش، مواد اسیدی مثل آبلیمو یا سس گوجه فرنگی ریخته نشود.

۹- برای شست‌وشوی چدن‌های دارای روکش تفلون از ابر استفاده کنید چرا که سیم ظرفشویی باعث خراشیدگی و آسیب آن می‌شود.

در استفاده از قابلمه چدن برای اولین بار چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟

در اینجا چند نمونه از نکاتی را که باید رعایت کنید توضیح می‌دهیم، این نکات بر اساس تجربه و پیشنهادات افراد مختلف و همچنین بر اساس خواص علمی چدن جمع آوری شده اند.

• یکی از پیشنهادات پر کردن قابلمه با ترکیبی از آب و نمک است. قابلمه چدن را با آب و نمک پر کنید و رو حرارت قرار دهید و بجوشانید سپس آب را خالی کرده و ظرف را بشویید و از آن استفاده کنید.

• راه دوم این است که قابلمه چدن را با یک ابر نرم و مایع ظرفشویی بشویید، (هیچ وقت از سیم و اسفنج‌های خشن استفاده نکنید، چون لایه‌های آستر قابلمه خراب می‌شود) و بعد با روغن داخل آن را چرب کنید و با پارچه‌ای تمیز روغن‌ها را پاک کنید و روی حرارت قرار دهید و آشپزی را شروع کنید.

• همیشه به یاد داشته باشید که قابلمه برروی حرارت خیلی زیاد قرار نگیرد یعنی شعله‌ها تا دیواره بالا نیاید و رنگ قابلمه را تغییر ندهد.

• هیچ وقت قابلمه چدن را بدون غذا روی شعله نگه ندارید، حرارت زیاد، رنگ قابلمه را تغییر می‌دهد.

• بعد از استفاده از قابلمه‌ها و تابه‌های چدن حتما آن‌ها را بشویید و خشک کنید، چون این ظروف برای نگهداری غذا در یخچال مناسب نیستند.

• برای هم زدن غذا از قاشق‌های مخصوص قابلمه چدن و یا قاشق‌های چوبی استفاده کنید تا کف قابلمه خش ایجاد نشود.

• سایز قابلمه را متناسب با نیاز خود انتخاب کنید تا سرریز نشود، گاهی سرریز شدن غذا بر روی دیواره‌های قابلمه، برای همیشه لکه‌هایی روی آن ایجاد می‌کند.

• قبل از استفاده از قابلمه‌های چدن ابتدا آن‌ها را کمی گرم کنید، به این شکل که قابلمه را بر روی شعله قرار دهید و بعد از مدتی چند قطره آب در آن بچکانید اگر آب سریع تبخیر شد یعنی حرارت مناسب است.

• بعد از شستن این ظروف آن‌ها را خشک کنید و اجازه دهید در مجاورت هوا بمانند سپس در کابینت قرار دهید.

قابلمه چدن زود خراب می‌شود؟

چدنی‌ها (که ترکیبی از آهن و کربن هستند)، عمر بالایی دارند. این ظروف مناسب برای پخت طولانی با دمای متوسط تا بالا هستند و اگر فاقد آلومینیم باشند، گزینه مناسبی برای پخت و پز محسوب می‌شوند. این قابلمه‌ها به طور یکسان حرارت را پخش می‌کنند و به دلیل مقاومت شان در برابر دمای بالا برای سرخ کردن، پختن یا حتی در فر قرار دادن بسیار مناسب هستند.

البته باید بدانید که اکثر قابلمه‌هایی که امروزه با نام قابلمه چدن در بازار به فروش می‌رسند، در واقع چدن نیستند بلکه از جنس آلومینیم خشکند که با دستگا ه‌هایی خاص در قالب تزریق می‌شوند و روی آن‌ها تفلون یا سرامیک می‌کشند که تشخیص این قابلمه‌های تقلبی کار سختی نیست و آن‌ها بر خلاف چدن‌های واقعی که بسیار سنگین هستند، وزن سبکی دارند.

یک تابه بزرگ چدن حدود چهار کیلوگرم وزن دارد، اما اگر بخواهید یک سرویس استیل یا تفلون را به خانه بیاورید، احتمالا باید چنین وزنی را تحمل کنید. قابلمه‌هایی که آلومینیومی و روکش شده اند، از نظر سلامت با ظروف تفلون تفاوتی ندارند و باید همان ملاحظاتی که در مورد قابلمه‌های تفلون وجود دارد، در مورد آن‌ها هم رعایت کرد. در زمان استفاده از ظروف چدنی، باید ریزه کاری‌هایی را رعایت کنید تا دوام قابلمه‌های تان بیشتر شود.

اول این که قبل از استفاده باید چند دقیقه‌ای آن‌ها را روی حرارت بگذارید تا گرم شوند. برای آن که از گرم شدن کافی ظرف مطمئن شوید، می‌توانید قطره‌ای آب داخل آن بریزید و اگر به سرعت تبخیر شد، یعنی ظرف گرم شده است. در صورتی که ظروف چدنی اول گرم شوند، مواد غذایی به آن‌ها نخواهد چسبید. دوم این که در ظرف چدنی‌ای که هنوز استفاده نشده، نباید آب به مدت طولانی بماند، زیرا باعث می‌شود زنگ بزند.

سوم، برای شست و شوی چدن از ابر استفاده کنید، زیرا سیم ظرف شویی باعث خراشیدگی و آسیب آن می‌شود و چهارم این که بعد از اتمام پخت، ماده غذایی را از درون ظروف چدنی خارج کنید تا اکسید نشود. در ضمن در ظروف چدنی فاقد روکش نباید مواد اسیدی مثل آب لیمو یا سس گوجه فرنگی ریخت.

اگر قابلمه چدن تان اصل باشد:

• عمر طولانی دارد و در برابر حرارت مقاوم است.

• شست و شویش آسان است.

• بیشتر از بسیاری از قابلمه‌ها سلامت شما را تامین می‌کند.

• با محیط زیست سازگار است.

• کمی گران است.

قابلمه‌های چدن عمر بالایی دارند. این ظروف مناسب برای پخت طولانی با دمای متوسط تا بالا هستند و اگر فاقد آلومینیوم باشند، گزینه مناسبی برای پخت و پز محسوب می‌شوند. این قابلمه‌های به طور یکسان حرارت را پخش می‌کنند و به دلیل مقاومت شان در برابر دمای بالا برای سرخ کردن، پختن یا حتی در فر قرار دادن بسیار مناسب هستند.

ظروف چدن در دو نوع است. در برخی از آنان از فلز چدن برای ساخت استفاده شده و یک لایه نچسب شده اند که این مدل هم کیفیت بهتری دارد و هم جنس آن بسیار ماندگارتر است. این ظروف حرارت را در خود نگه می‌دارند و بسیار داغ می‌شوند بدون اینکه مواد سمی آزاد کنند به همین دلیل می‌توان در آن‌ها به راحتی انواع گوشت و مرغ را بدون روغن پخت و مواد غذایی مختلف را گریل کرد.

برای پخت و پز روزانه می‌توان با خیال راحت از سالم بودن غذا از این ظروف استفاده نمود. البته برخی ظروف چدن حتی لایه سازی نشده اند و کاملا از جنس چدن هستند و لایه تفلون یا نچسب داخل آن کشیده نشده است. این ظروف ساختار خوبی دارند و برای آشپزی مناسب اند.

مدل دوم ظروف چدنی هستند که ساختار شبیه به تفلون دارند، اما فقط لایه داخلی آن‌ها یک لایه چدن و یک لایه نچسب است. ساختار آن‌ها شبیه به تفلون است فقط عمر طولانی تری دارند و لایه نچسب دیرتر از بین می‌رود.

آیا ظروف چدن گرما را به صورت مساوی توزیع می‌کنند؟

متاسفانه خیر. ممکن است تصور کنید بدنه ضخیم تابه‌ها و قابلمه‌های چدن باعث می‌شود گرما به صورت یکسان توزیع شود، اما لازم است بدانید که ظروف چدن در بسیاری از مواقع به دلیل وجود نقاط سرد در هنگام آشپزی مورد انتقاد قرار می‌گیرند.

برای این که از پخته شدن تمامی قسمت‌های غذا مطمئن شوید، توصیه می‌کنیم در هنگام آشپزی تابه‌ها و قابلمه‌های چدنی را به خوبی گرم کنید و حرارت آن‌ها را تا جایی که امکان دارد بالا ببرید.

آیا زنگ زدگی ظروف چدن باعث از کار افتادن آن‌ها می‌شود؟

خیر. اگر در تابه یا قابلمه چدنی شما آثاری از زنگ زدگی مشاهده می‌شود، کافیست با استفاده از سیم ظرفشویی لایه تشکیل شده روی سطح ظرف را جدا کنید و مراحل آماده سازی ظروف چدن را بار دیگر اجرا کنید.

برای سهولت بیشتر می‌توانید از شوینده‌های نسبتا قوی استفاده کنید تا لایه نارنجی رنگ بدون زحمت اضافی جدا شود. اما لازم است از سمی نبودن این نوع شوینده‌ها اطمینان حاصل کنید تا مواد خطرناک توسط سطح ظرف جذب نشود.

ظروف چدن چه مزایایی دارند؟

ظروف چدن فوق العاده مستحکم و با دوام هستند

تابه‌ها و قابلمه‌های چدنی همانطور که ظروف سنگین به حساب می‌آیند، فوق العاده مستحکم و با دوام نیز هستند.

پخت غذا در تابه‌های با روغن کمتری صورت می‌پذیرد

پخت غذا در ظروف چدن کمی متفاوت است. در هنگام آشپزی داخل تابه‌های چدنی ابتدا باید ظرف تا کاملا حرارت دهید، سپس روغن را اضافه کرده و با تکان دادن تابه آن را در سرتاسر ظرف پخش کنید.

یک لایه کاملا نازک از روغن که سرتاسر سطح تابه را پوشانده باشد تنها چیزی است که برای پخت غذا در ظروف چدن نیاز خواهید داشت و به این ترتیب می‌توانید در مصرف روغن صرفه جویی کنید و خطرات احتمالی غذا‌های بیش از حد چرب را از بین ببرید.

ظروف چدن از سوختن غذا ممانعت می‌کنند

اگر زمان کافی برای گرم شدن را در اختیار تابه‌های چدنی قرار ندهید و بلافاصله پس از روشن کردن تحت مواد اولیه را داخل تابه بریزید، احتمال سوختن قسمت‌هایی از غذا افزایش می‌یابد.

به همین دلیل بسیاری از کاربران قبل از شروع آشپزی به خوبی تابه‌های چدنی را حرارت می‌دهند تا این ظروف کاملا گرم شوند. با توجه به اینکه رسانایی گرمایی ظروف چدن در مقایسه با ظروف آلومینیومی و مسی بسیار خفیف است، و همچنین با در نظر گرفتن این واقعیت که احتمال به وجود آمدن نقاط سرد در تابه‌های چدنی همچون ظروف استیل بالاست، توصیه می‌شود برای رسیدن به آشپزی بهتر و داشتن غذایی کاملا یک دست پخته شده حداقل دو تا سه دقیقه قبل از شروع آشپزی تابه چدنی را روی اجاق گاز قرار دهید تا واقعا داغ شود. در این صورت تمام نقاط ظرف در طول آشپزی گرم خواهد ماند و از سوختن برخی از قسمت‌های غذا جلوگیری خواهد شد.

نگهداری و مراقبت از ظروف چدن نسبتا آسان است

ظروف چدن از آزمایش‌های سخت فیزیکی سربلند خارج می‌شوند و برخورد سایر ظروف فلزی به خصوص چاقو‌های فلزی هیچ اثر منفی روی بدنه آن‌ها باقی نمی‌گذارد. علاوه بر آن هنگام آشپزی داخل ظروف چدن شما به راحتی می‌توانید از کفگیر‌ها و ملاقه‌های فلزی استفاده کنید و هیچ گونه نگرانی بابت از بین رفتن روکش روغنی و درنتیجه سطح نچسب نداشته باشید.

از سوی دیگر تابه‌ها و قابلمه‌های چدن می‌توانند در صورتی که هنوز داغ هستند زیر آب قرار گیرند و برخلاف سایر ظروف نچسب موجود در چنین شرایطی کیفیت خود را از دست نمی‌دهند. در هنگام شستن ظروف چدن نیز شما می‌توانید از مواد شوینده کمک بگیرید و فرایند شست و شوی تابه چدن یا قابلمه چدن را به راحتی پشت سر بگذارید. جالب است بدانید که مایع ظرفشویی باعث از بین رفتن لایه روغنی نچسب نمی‌شود.

منبع: بیتوته