در پانزدهم آوریل سال ۱۹۱۲ میلادی حدود ۲۲۴۲ تن در تایتانیک در هنگام غرق شدن در آب‌های یخ زده اقیانوس اطلس شمالی‌حضور داشتند. از میان این تعداد مسافر، فقط ۷۰۰ تن جان سالم به در بردند، اما اکنون، تقریباً صد سال بعد از آن ماجرا داستان شش مسافر چینی از بازماندگان آشکار شده و این‌که چرا ماجرای آن‌ها برای نزدیک به صد سال از صفحات تاریخ سانسور شد مشخص گردیده است.

داستان این شش بازمانده به لطف مستند جدیدی به نام The Six یا «شش» که در پایان سال ۲۰۱۸ میلادی ساخته شد، دوباره مرور گردید. در این مستند می‌توانیم درباره شش چینی که از بزرگترین تصادف تاریخ جان سالم به در بردند بیشتر بدانیم و، اما سؤال بزرگ این است که چرا تا به حال کسی درباره آن‌ها آنطور که سزاوار است چیزی نگفته یا ننوشته است؟!

«لی بینگ، فانگ لانگ، ژانگ چیپ، آه لام، چونگ فو، لینگ هی، لی لینگ و لین لام»، همه در بخش درجه سه تایتانیک کنار هم بودند و هنگام رزروِ سفر با کشتی روی اقیانوس اطلس در یک بلیت ثبت نام کرده بودند. آنان در حال کار برای حمل محموله در کشتی‌های بین چین و اروپا بودند و درست مانند همه مسافران درجه‌سوم تصمیم داشتند به زعم خود زندگی جدیدی را در آمریکا، سرزمین فرصت‌ها آغاز کنند!

گفته می‌شود لی‌لینگ و لین لام مثل بقیه قربانیان در اقیانوس غرق شده‌اند، اما شش نفر دیگر از سانحه جان سالم به در بردند؛ برخی با سوار شدن به آخرین قایق‌های در دسترس موجود زنده ماندند و برخی دیگر با چسبیدن به برخی تکه‌های شناور کشتی در آب، اما، چون چینی بودند هیچ یک از این‌کار‌ها از جمله سوار شدن بر قایق برایشان آسان نبود.

جزئیات دقیقی درباره نحوه نجات آنان در دست نیست. اما طبق یک نقل‌قول، یکی از افسران مسئول قایق‌های نجات وقتی یک چینی به سمت قایق در حال شنا بود اجازه سوار شدن او را به قایق نداد و با اعتراض گفت: آدم‌های مهم‌تر از این ژاپنی برای نجات دادن وجود دارند! با این حال بازماندگان دیگر قایق موفق شدند افسر را وادار کنند تا به مرد چینی اجازه سوار شدن به قایق را بدهد.

رسانه‌های تحت پوشش حادثه تایتانیک، داستان‌های دراماتیک بسیاری را درباره بازماندگان و غرق شدگان حادثه به اشتراک گذاشتند، اما این داستان‌ها فقط به شهروندان انگلیسی و آمریکایی اشاره داشتند. در واقع هنگامی که از بازماندگان چینی در رسانه‌ها یاد می‌شود – یعنی اگر اصلاً به آن‌ها اشاره‌ای شده باشد – از آنان به بدی یاد می‌شود، زیرا متهم به پنهان شدن در داخل قایق‌های نجات بودند و حتی گفته می‌شود زیر صندلی‌ها پنهان شده بودند. البته این یک ادعای نژادپرستانه است که هیچ مدرکی برای اثبات آن وجود ندارد بلکه بالعکس شماری از بازماندگان گفتند که به خوبی به یاد دارند که چگونه این مردان چینی با شجاعت سوار بر قایق‌های نجات همچون قهرمان‌های خستگی ناپذیر پارو می‌زدند.

وقتی شش بازمانده چینی پس از غرق کشتی به ایالات متحده آمریکا رسیدند، آمریکایی‌ها استقبال گرمی که از سایر بازماندگان انگلیسی و آمریکایی داشتند، از چینی‌ها به‌ جای‌ نیاوردند. در واقع همان گونه که مورّخ «استفان شوانکرت» که بر تهیه مستند «شش» نظارت داشت، توضیح می‌دهد: این شش مرد چینی در تایتانیک زنده مانده بودند و پس از گذشت تنها بیست و چهار ساعت از صفحات تاریخ پاک شدند.

چرا این اتفاق افتاد؟

نژاد پرستی علیه چینی‌ها ریشه‌های عمیقی در تاریخ آمریکا دارد، اما سال‌های پس از غرق شدن تایتانیک به یک موضوع داغ تبدیل شد.

بسیاری از آمریکایی‌ها نسبت به تعداد بالای مهاجران چینی به ایالات متحده ابراز نگرانی کرده و ترس آن‌ها نسبت به افزایش روزافزون تأثیرگذاری چینی‌ها بر سیاست‌ها و اقتصاد ایالات متحده بیشتر شده بود، بنابراین دولت محدودیت‌های زیادی را در مورد مهاجرت چینی‌ها وضع کرد و همچنین تعداد مهاجران مجاز به درخواست ویزای مهاجرت را محدود نمود.

دولت آمریکا در سال ۱۸۸۲ قانون طرد چینی‌ها Chinese Exclusion Act را صادر کرد که به موجب آن مهاجرت چینی‌ها به آمریکا را به مدت ده سال به حالت تعلیق درآورد، سپس این قانون در سال ۱۸۹۲ دوباره تمدید شد و سرانجام در سال ۱۹۰۲ دولت آمریکا قانونی را تصویب کرد که ورود چینی‌ها به ایالات متحده را با ممنوعیت روبرو می‌کرد. این امر منجر به مهاجرت غیرقانونی چینی‌ها به ایالات متحده شد.

این مساله تا سال ۱۹۴۳ باقی ماند و هنگامی که چین در جنگ جهانی دوم در کنار نیرو‌های متفقین جنگید دوباره به چینی‌ها اجازه داده شد به ایالات متحده مهاجرت کنند.

چالش‌های تولید مستند «شش»

پس از زنده ماندن شش چینی در یکی از بزرگترین بلایای دریایی در تاریخ مدرن، آن‌ها مجبور به ترک ایالات متحده آمریکا شدند و در یک قرن بعد از حادثه مشخص نبود به چه سرنوشتی دچار شده اند و رمز و راز‌های زیادی در مورد آن پرونده باقی ماند تا زمانی که مورّخان و مستندسازان شروع به تولید مستند «شش» کردند و به جمع آوری اطلاعات در این باره پرداختند.

این کار ساده‌ای نبود، نه تنها به خاطر فاصله زمانی صدساله، بلکه همانطور که توسط کارگردان «آرتور جونز» توضیح داد: ردیابی نژاد‌ها و سلسله‌های چینی بسیار دشوار است، به خصوص نوشته شدن اسنادی مانند سوابق کشتی به زبان انگلیسی کار را دشوار می‌کرد و نام‌های چینی با تبدیل به لاتین متفاوت تلفظ شده و پیدا کردن شکل دقیق چینی آن را به سختی ممکن می‌کرد.

اما به لطف تلاش سخت و پر دردسر محققان مورّخان و کمپین گسترده‌ای که در رسانه‌های اجتماعی آغاز شد، سازندگان مستند شش پس از آنکه به نظر می‌رسید نجات یافتگان چینی از تاریخ ناپدید شده اند، توانستند ردپای بازماندگان چینی را پیدا کنند. همه آن‌ها به چین بازگشته بودند جز یکی از آنها. او تصمیم گرفته بود در آمریکا زندگی کند؛ کشوری که او را فراموش نموده و از صفحه تاریخ حذف کرده بود.