خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- بهنام عبداللهی: بدون جنگ هم می‌توان پیروز شد؛ وقتی فرش ما زینت‌دهنده اتاق جلسه مقامات و رهبران کشورهای غربی باشد، چراکه نه!

به گفته محمدامین رئیس خوشه‌های فرش دستباف  ۷۰ تا ۸۰ درصد فرش دستباف ایران به بازارهای دنیا صادر می‌شود، این در حالی است که هم‌اکنون به‌جای اینکه بر روی بازارهای سنتی صادراتی فرش دستباف تمرکز شود، بر روی بازارهای جدید تمرکز کرده‌ایم که بیشتر در جنوب شرق آسیا و چین متمرکز است. این در حالی است که اگر چین رو به فرش دستباف ایرانی و خرید آن بیاورد، به‌طورقطع می‌تواند تمام فرش‌های دستباف ایرانی را خریداری کند.

حالا که به اذعان مسئولانمان در یک «جنگ اقتصادی تمام‌عیار» قرارگرفته‌ایم، فرصت خوبی است تا با ابزار و اسلحه‌ خودمان هم دفاع کنیم، هم حمله. فرش تبریز یکی از همان سلاح‌های قدرتمند ماست.

شورای جهانی صنایع‌دستی، تبریز را به‌عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب و معرفی کرد. یک انتخاب مغتنم در جریان رویداد جهانی «تبریز۲۰۱۸». رویدادی که در آن تبریز به‌عنوان «پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸ میلادی» انتخاب شده است. این‌ها مقدمات را فراهم کردند تا از اسلحه نرم، منقش و ظریفمان بهترین استفاده را کرده و بالاترین بهره را ببریم.

اینکه چرا تبریز به‌عنوان شهر جهانی بافت فرش انتخاب شد، دلایل زیادی دارد. «غدا حیجاوی قدومی» رئیس آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع‌دستی در مراسم اهدای لوح معرفی تبریز به‌عنوان شهر جهانی بافت فرش گفته بود که «تخصص در تولید و فروش فرش و کیفیت بالای فرش تبریز آن را در جهان مشهور کرده است».‌

او همچنین توضیح داده بود که «قدمت فرش تبریز و زیبایی آن، دیگر ویژگی است که کمتر در دیگر فرش‌های مشابه در دنیا وجود دارد.»

قرار شد به مناسبت انتخاب تبریز به‌عنوان شهر جهانی بافت فرش کارهای جدیدی انجام شود، برخی کارها شد و برخی‌ها نه. اما حالا مهم این است که در اوضاع اقتصادی پیش‌آمده، چگونه می‌توان از فرش تبریز که مهم‌ترین صنایع‌دستی این شهر و حتی کشورمان محسوب شود، بهترین استفاده را کنیم؟

کاهش ارزش پول ملی، فرصتی برای صادرات فرش

وقتی از اوضاع اقتصادی کنونی سخن می‌گوییم، دقیقاً منظورمان کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز خارجی و به‌ویژه دلار است. دکتر محمد کلامی، کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید که همین وضعیت می‌تواند به‌عنوان یک «فرصت» مورداستفاده قرار بگیرد.

او توضیح می‌دهد: «کالاهایی مثل فرش که صد درصد تولید داخلی هستند و هیچ‌یک از مواد اولیه آن‌ها از کشورهای دیگر وارد نمی‌شود، باید در اوضاع کنونی پیش‌آمده بیش از هر چیز به کشورهای خارجی صادر یا به مسافران فروخته شوند.»

فرش تبریز شاید برای ما خیلی لوکس و گران باشد، اما برای خارجی‌هایی که با دلار می‌خرند، آن‌طور نیست. اگر بتوانیم از فرصت استفاده کنیم و در یک فضای تبلیغاتی و رسانه‌ای مناسب فرش تبریز را به جهانیان بشناسانیم، می‌توانیم به کاروبار و زندگی ده‌ها هزار نفر رونق بدهیم. طبق آمار موثق، ۲۰هزار نفر بافنده فرش تنها در تبریز فعالیت می‌کنند و ۲۰۰هزار نفر در سطح استان آذربایجان شرقی.

اتفاقات خوب با شناسنامه‌دار شدن فرش تبریز

وحیده خانپور، کارشناس فرش در کانون کارشناسان دادگستری است. او در گفتگو با خبرنگار مهر این پیشنهاد را مطرح می‌کند که برای رونق بخشیدن به زندگی بافندگان فرش و به مناسبت انتخاب تبریز به‌عنوان شهر جهانی بافت فرش، می‌توان بحث «شناسنامه‌دار شدن» فرش تبریز را پیگیری کرد.

خانپور می‌گوید: «اگر شناسنامه‌دار شدن فرش تبریز به شکل صحیحی انجام شود، شاهد اتفاقات خوبی خواهیم بود. ازجمله اینکه یک خریدار بدون کارشناس می‌تواند به خرید فرش برود و با خیال مطمئن خرید کند.»

منظور از شناسنامه فرش این است که بر روی هر فرش تبریز، نام بافنده، محل بافت، تعداد گره، مقدار مواد اولیه به‌کاربرده شده و قیمت درج شود تا هیچ صادرکننده یا تاجری نتواند فرشی را که حاصل چندین سال زحمت یک بافنده است ارزان بخرد و با چسباندن مارک خود به آن، به قیمت‌های گزافی بفروشد یا صادر کند.

احمد نامجو، یکی از بافندگان فرش تبریز است که به گفته خودش «عمر و چشمانش» را در این راه گذاشته است. او در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: « علی‌رغم اینکه زحمت اصلی را ما می‌کشیم و سال‌ها برای بافت یک فرش زمان صرف می‌کنیم، اما دلالان باعث می‌شوند کمترین سود نصیب‌مان شود.»

نامجو با اشاره به مشکلات اقتصادی به وجود آمده برای تمام اقشار جامعه، می‌گوید: «مواد اولیه و تجهیزات لازم برای بافت فرش نیز گران شده است و ما عملاً مصالح را گران می‌خریم اما دلالان از ما با نازل‌ترین قیمت می‌خرند.»

او هم با شناسنامه‌دارشدن فرش تبریز موافق است و می‌گوید: «این اتفاق باید سال‌ها پیش می‌افتاد. فرشی که ما روح و جان‌مان را در آن می‌دمیم، انصاف نیست که بی‌نام‌ونشان راهی بازارها شود.»

«برخی پرونده ها به دست ما می رسد که می بینیم فرش ربات‌بافت را به اسم فرش دست‌بافت فروخته اند اما اگر فرش ها دارای شناسنامه باشند، جلوی چنین سوءاستفاده ها و خیانت هایی گرفته می شود».خانپور می‌گوید: «برخی پرونده‌ها به دست ما می‌رسد که می‌بینیم فرش ربات‌بافت را به اسم فرش دست‌بافت فروخته‌اند اما اگر فرش‌ها دارای شناسنامه باشند، جلوی چنین سوءاستفاده‌ها و خیانت‌هایی گرفته می‌شود».

علاوه بر اینکه موضوع شناسنامه‌دار شدن فرش تبریز می‌تواند در احقاق حقوق هزاران هزار بافنده فرش مؤثر واقع شود، می‌تواند نام تبریز را هم لای فرش‌ها به جهان صادر کند.

حالا که می‌بینیم حتی یک سوزن از کشورهای خارجی بدون عنوان محل تولید به دست ما نمی‌رسد، چرا فرشمان را که یک میراث و صنایع‌دستی جهانی است را بی‌نام‌ونشان به کشورهای جهان صادر کنیم؟

به گفته خانپور، فرش امسال نسبت به سال‌های گذشته ۴۰ الی ۵۰ درصد افزایش قیمت داشته است ولی بااین‌حال در نمایشگاه فرش تهران که شهریورماه برگزار شد، «حتی یک تخته فرش هم دست غرفه داران نماند».

او در بخش دیگری از این گفتگو از عملکرد مسئولان و متولیان اقتصادی انتقاد می‌کند و  می‌گوید: «در این مدت هیچ قدمی برای فرش تبریز و بافندگان آن برداشته نشده است و حالا موضوع شناسنامه‌دار شدن را هم باید از سازمان صنعت، معدن و تجارت پیگیر شد.»

 درحالی‌که در فضای عمومی جامعه نسبت به کاهش ارزش پول ملی ترس فراوانی وجود دارد-و البته این موضوع مشکلاتی را نیز به وجود آورده است- اما آن‌سوی مرزها برخی کشورها هستند که عمداً ارزش پول‌شان را تا حدی پایین نگه می‌دارند تا به اقتصادشان رونق بدهند.

چین بارها به خاطر کاهش تعمدی ارزش پول ملی خود «یوان» مورد هجمه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا قرار گرفته است. ترامپ مدعی است کاهش تعمدی ارزش یوان فواید ناعادلانه‌ای را در زمینه تجارت برای دولت چین به همراه دارد به‌طوری‌که قیمت‌ کالاها و محصولات تولید چین را برای سرمایه و نیروی کار به شکل مصنوعی پایین نگه می‌دارند که این اقدام به‌نوعی آغاز یک رقابت ناسالم از سوی چین با سایر کشورهاست.

قرار گرفتن در سالی که تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام انتخاب‌شده، انتخاب تبریز به‌عنوان شهر جهانی بافت فرش، کاهش ارزش پول ملی، این‌ها کلیدواژه‌های توسعه تولید و تجارت تبریز هستند، البته اگر مسئولان و فعالان این عرصه بتوانند رابطه میان این‌ها را پیدا کنند.