فولات و فولیک اسید اشکالی از ویتامین B. محلول در آب هستند. فولات به طور طبیعی در برخی مواد غذایی وجود دارد و فولیک اسید شکل ساختگی این ویتامین است. از سال ۱۹۹۸ فولیک اسید به برخی از غلات، آرد، نان ها، پاستا، کلوچه‌ها و بیسکویت‌ها افزوده شده است و افزودن آن به شکل یک قانون الزامی درآمده است.

مواد غذایی که به طور طبیعی سرشار از فولات هستند، عبارتند از: سبزیجات داری برگ سبز (مانند اسفناج، بروکلی و کاهو)، مارچوبه، بامیه، میوه‌ها (از جمله موز، ملون و لیمو)، لوبیا، قارچ، گوشت (مانند گوشت جگر و کلیه)، آب پرتقال و آب گوجه فرنگی.

فولیک اسید برای پیشگیری و درمان کمبود فولات در خون مصرف می‌شود. کمبود فولات در خون پیامد‌هایی دارد که عبارتند از: کم خونی و ناتوانی روده‌ها در جذب مواد مغذی که با مصرف فولیک اسید از بروز این پیامد‌ها نیز پیشگیری می‌شود. به علاوه فولیک اسید برای برخی شرایط دیگر که با کمبود فولات در ارتباط هستند هم مصرف می‌شود، شرایطی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کبد، مصرف الکل و دیالیز کلیه.

زنان باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند، فولیک اسید مصرف می‌کنند تا از سقط جنین و نقص‌های مادرزادی مانند اسپینا بیفدا spina bifida پیشگیری کنند.

*اسپینا بیفدا spina bifida: مشکلی مادرزادی که بر اثر آن ستون فقرات و پشت نوزاد در دوران رشد به طور کامل بسته نمی‌شود.

برخی افراد برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ یا سرطان دهانه رحم قرص فولیک اسید مصرف می‌کنند. به علاوه این دارو از بروز بیماری قلبی و سکته مغزی پیشگیری می‌کند و همچنین ماده شیمیایی هموسیستئین  homocysteine را کاهش می‌دهد. هموسیستئین نوعی آمیون اسید است که به عنوان یک واسطه در متابولیسم متیونین و سیستئین عمل می‌کند. بالا بودن هموسیستئین در خون خطر بروز بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.

فولیک اسید همچنین برای افراد مبتلا به فراموشی و آلزایمر، کم شدن شنوایی ناشی از افزیش سن، پیشگیری از بیماری‌های چشمی ناشی از فزایش سن، پیشگیری از کم شدن بینایی، پوکی استخوان، سندروم پای بیقرار (پرش پاها)، مشکلات خواب، افسردگی، درد اعصاب، درد عضلانی، ایدز، یک بیماری پوستی به نام ویتیلیگو vitiligo یا پیسی و یک بیماری ارثی به نام سندروم شکننده ایکس مصرف می‌شود.

به علاوه قرص اسید فولیک برای کاهش عوارض جانبی دارو‌هایی مانند لومترکسول lometrexol و متوترکسات methotrexate مصرف می‌شود.

برخی افراد نیز از فولیک اسید به طور مستقیم روی لثه‌های خود استفاده می‌کنند تا عفونت‌های لثه درمان شود. اسید فولیک معمولا در ترکیب با سایر ویتامین‌های گروه B. مصرف می‌شود.

فولیک اسید برای رشد بدن ضروری است. این دارو در تولید عامل ژنتیکی به نام DNA و عملکرد‌های دیگری در بدن دخیل است.

عوارض قرص فولیک اسید

فولیک اسید که به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف می‌شود، برای اکثر افراد بی خطر است و عارضه جانبی زیادی ندارد. اکثر بزرگسالانی که به مقدار کمتر از ۱۰۰۰ میلی گرم از این دارو در روز مصرف می‌کنند، هیچ عارضه جانبی تجربه نمی‌کنند.

اگر اسید فولیک به صورت خوراکی و به میزان زیاد و برای مدت طولانی مصرف شود خطرناک خواهد بود. مقدار زیاد اسید فولیک منجر به بروز مشکلاتی می‌شود، از جمله:

گرفتگی شکم
اسهال
جوش‌های پوستی
اختلالات خواب
تحریک پذیری
آشفتگی
تهوع
مشکلات و آشفتگی معده
تغییر در رفتار
واکنش‌های پوستی
تشنج
گاز معده
هیجان و بیقراری

این نگرانی وجود دارد که مصرف فولیک اسید در طولانی مدت منجر به بروز عوارض جانبی جدی شود. به گفته محققان مصرف فولیک اسید به میزان ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ میکرو گرم در روز در افرادی که مشکلات قلبی دارند، خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد. برخی بررسی‌های دیگر نیز حاکی از آن است که مصرف زیاد فولیک اسید خطر بروز سرطان‌هایی مانند سرطان ریه و سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.

هشدار در زمان مصرف فولیک اسید

مصرف قرص فولیک اسید در زمان بارداری و شیردهی
اگر فولیک اسید به شکل خوراکی و به میزان مناسب و به شکل درست در دوران بارداری و شیردهی مصرف شود، بی خطر ااست. مصرف میزان ۳۰۰ تا ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید در دوران بارداری برای پیشگیری از نقص در زمان تولد مصرف می‌شوند.

فرایند‌هایی برای گشاد کردن شریان‌های تنگ شده (آنژیوپلاستی angioplasty)
مصرف فولیک اسید، ویتامین B۶ و ویتامین B۱۲ به شکل درون وریدی (تزریق به داخل رگ) یا به شکل خوراکی تنگی شریان‌ها را بدتر می‌کند. اسید فولیک نباید توسط افرادی که آنژیوگرافی می‌کنند مصرف شود.

سرطان
تحقیقات اولیه نشان داده اند مصرف روزانه بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میکروگرم فولیک اسید خطر بروز سرطان را افزایش می‌دهد؛ بنابراین افرادی که سابقه ابتلا به سرطان دارند، باید از مصرف میزان زیاد اسید فولیک اجتناب کنند.

بیماری قلبی
بررسی‌های اولیه نشان داده اند که مصرف فولیک اسید با ویتامین B۶ خطر حمله قلبی را در افراد مبتلا به سابقه بیماری قلبی افزایش می‌دهد.

کم خونی ناشی از ویتامین B۱۲
مصرف اسید فولیک ممکن است مانع بروز علائم کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ شود و در نتیجه درمان این مشکل به تعویق خواهد افتاد.

اختلال تشنج
مصرف اسید فولیک به ویژه در دوز‌های بالا، ممکن است تشنج را در افراد مبتلا به ین اختلال بدتر کند.