اگرچه با مراجعات دوره‌ای و معاینات منظم و افزایش بهداشت دهان و دندان ها، دندان درد‌های غیرقابل پیش بینی و ناگهانی نسبت به گذشته دیگر کمتر برای مردم ممکن است پیش بیاید، اما دندان درد برای خیلی از مردم کماکان یک کابوس تلقی می‌شود.

چه وسط یک جلسه مهم کاری، چه شب هنگام خواب و چه در زمان صعود هواپیما، دندان درد ممکن است ما را گرفتار کند. بیشتر مردم هنگام دندان درد سراغ دارو‌های تسکین دهنده درد می‌روند، اما اغلب این سوال برایشان پیش می‌آید که چه دارو‌هایی برای تسکین درد دندان خود استفاده کنند؟

بهترین و موثرترین روش، خلاصی از دندان درد مراجعه به دندان پزشک است. تمام درمان‌های خانگی سنتی یا مدرن، دارویی و… در بهترین حالت می‌توانند به طور موقت درد شما را برای مدت محدود تسکین دهند. تازه اگر بتوانند درد حاد شما را تسکین دهند، علت درد سر جای خود باقی می‌ماند و شما باید به دندان پزشک مراجعه کنید تا علت درد را برایتان رفع کند، اما در مواردی که واقعا به دندان پزشک دسترسی ندارید، بهترین راه تسکین درد درمان‌های دارویی است که البته ملاحظات خودش را دارد. درمان‌های سنتی شاید به اندازه درمان‌های دارویی در تسکین درد درمان موثر نباشند. اما دارو‌های موثر بر دندان درد کدام اند؟ در ادامه، پاسخ این پرسش را خواهید گرفت.

ایبوپروفن

ایبوپروفن (با نام‌های تجاری Midol IB, Genpril, Advil, Smart Sense, Proprinal, Motrin IB) یکی از موثرترین و در دسترس‌ترین دارو‌های تسکین دندان درد است. این دارو در بیشتر موارد در صورت مصرف درست می‌تواند دندان درد شما را تسکین دهد طوری که به داروی دیگری نیاز نداشته باشید. ایبوپروفن در ۲ دوز ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرم در بازار دارویی ایران موجود است.

این دارو بدون نسخه در ایران و بیشتر کشور‌ها قابل تهیه است و اگر منع مصرفی برای این دارو نداشته باشید (مثلا خونریزی گوارشی، مشکلات قلبی مانند انجام جراحی بای پس قبلی اخیر و وجود حساسیت دارویی شناخته شده به این دارو و…) می‌توانید آن را برای دندان درد خود استفاده کنید. شکل ژلاتینی کپسولی این دارو (با نام ژلوفن در ایران شناخته شده) جذب گوارشی راحت تری نسبت به قرص دارد.

کتوپروفن دارویی هم خانواده با ایبوپروفن است که اثر قوی‌ای بر تسکین دندان درد دارد، ولی در حال حاضر در بازار ایران به طور عمومی وجود ندارد. پیروکسیکام و کتورولاک در بازار ایران موجود است. کتورولاک از جمله دارو‌های این خانواده است که شکل تزریقی آن هم در بازار وجود دارد.

آسپرین

در مواردی غیر از کشیدن دندان یا جراحی در ناحیه دهان، آسپرین ساده داروی خوبی برای تسکین دندان درد است. آسپرین ضددرد و ضدالتهاب خوبی است و آثار جانبی کمی دارد. برای دندان درد کودکان نباید آسپرین تجویز شود. آسپرین تشکیل لخته را در خون به تاخیر می‌اندازد و بیمارانی که مشکلاتی مانند خونریزی یا زخم‌های گوارشی دارند نباید از آن استفاده کنند.

استامینوفن

استامینوفن از دارو‌های موثر بر درد است. استامینوفن با نام Paracetamol هم در دنیا معروف است. هرچند خاصیت ضددردی دارد، ولی خاصیت ضدالتهابی شناخته شده‌ای ندارد. استامینوفن بیشتر در ترکیب با سایر دارو‌های ضددرد تجویز می‌شود. در خانم‌های باردار هم استامینوفن ضددرد خوبی در تمام مراحل بارداری تلقی می‌شود. زیاده روی در مصرف استامینوفن و تجاوز از دوز مجاز دارو می‌تواند مشکلات کبدی شدیدی ایجاد کند.

آنتی بیوتیک‌ها

آنتی بیوتیک‌ها به طور مستقیم اثری روی دندان درد ندارند. بعضی از افرادی که دچار دندان درد می‌شوند به خیال اینکه عفونت دندان وجود دارد و عامل درد است، سرخود آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند. در حالی که مصرف آنتی بیوتیک به تنهایی کمکی به کاهش درد نمی‌کند. در مواقع تورم و تب، آنتی بیوتیک‌ها ممکن است در کنترل علائم با کاهش فشار بافتی کمک کننده باشند، ولی آنتی بیوتیک‌هایی مانند آموکسی سیلین اثر ضددردی ندارند.

ضددرد‌های مخدر

معروف‌ترین ضددرد مخدر کدیین است که در بازار ایران به صورت ترکیبی وجود دارد. ضددرد‌های مخدر عوارض جانبی زیادی دارند و استفاده از آن‌ها برای دندان درد توصیه نمی‌شود. در برخی کشور‌ها ضددرد‌های ترکیبی قوی تری حاوی مخدر‌هایی مانند اکسی کدون هم برای دندان درد تجویز می‌شود که در ایران این دارو‌ها فعلا برای تجویز دندان پزشکان در دسترس نیست. ترامادول و مخدر‌های صناعی از این قبیل نباید برای دندان درد استفاده شوند.

مفنامیک اسید

معلوم نیست دقیقا چرا مفنامیک اسید به عنوان داروی تسکین دندان درد میان عامه مردم مطرح شده است. قضیه این است که حتی متاسفانه برخی از داروخانه‌ها هم برای دندان درد به جای ایبوپروفن که داروی موثرتری برای تسکین دندان درد است، مفنامیک اسید می‌دهند.

مفنامیک اسید و ایبوپروفن از یک خانواده هستند، ولی اثر ایبوپروفن در تسکین دندان درد بهتر است و مفنامیک اسید بیشتر در درد‌های عادت ماهیانه، میگرن و… تجویز می‌شود.

مسکن‌های ترکیبی

دارو‌های ترکیبی ضددرد اغلب حاوی ایبوپروفن، استامینوفن و کافئین هستند که در درمان دندان درد موثر شناخته می‌شوند. این دارو‌ها اغلب به شکل کپسول و با نام‌های تجاری مانند نوافن، آسیفن، مگافن و… عرضه می‌شوند، ولی اغلب ترکیبات یکسانی دارند. ترکیب استامینوفن و کدیین هم در بازار ایران وجود دارد که بدون نسخه در حال حاضر از داروخانه‌ها قابل تهیه است.

در کشور‌های دیگر دارو‌های ترکیبی ضددرد متنوعی که حاوی اکسی کدون (ضددرد مخدر) هستند، وجود دارند. هرچند دارو‌های ترکیبی در تسکین دندان درد تاثیر خوبی نشان داده اند، ولی در مصرف آن‌ها باید احتیاط بیشتری نشان داد، زیرا احتمال حساسیت با عوارض ناخواسته با افزایش تعداد ترکیب‌های دارو ممکن است افزایش یابد.

کورتون‌ها

دگزامتازون و بتامتازون از جمله دارو‌های کورتونی هستند که متاسفانه در کشور ما مصرف و حتی تجویز آن‌ها بیش از حد لازم است که برای سلامت زیانبار است. برای دریافت کورتون از داروخانه تجویز پزشک ضروری و فروش آن‌ها بدون نسخه ممنوع است. کورتون‌هایی مانند دگزامتازون در دندان‌های معمولی نباید استفاده شوند. اثر این دارو‌ها بیشتر ضدالتهابی است. این دارو‌ها اصلا در خط اول و دوم تجویز دندان پزشکان نیستند و بهتر است تا جایی که ممکن است از آن‌ها برای تسکین دندان درد استفاده نشود.