خبرگزاری مهر، گروه بین الملل– مریم خرمایی: نخستین زمزمه های ایجاد ارتش واحد اروپایی اندکی پس از جنگ جهانی دوم در میان کشورهای درگیر آغاز شد.  شماری از کشورهای اروپایی بر این باور بوده و هستند که ایجاد ارتش واحد اروپایی می تواند به مثابه دیواره امنیتی محکمی برای آنها عمل کرده و می توانند بواسطه آن ثبات، آرامش و صلح را برای مردم خود به ارمغان بیاورند.

اکنون با گذشت بیش از نیم قرن از جنگ جهانی دوم بار دیگر داعیه تاسیس «ارتش اروپایی واقعی» در میان قدرتهای اروپایی از سر گرفته شده است. 

هفته گذشته همزمان با گفتگوی «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه با «رادیو اروپا ۱» موج جدیدی از ایجاد ارتش واحد اروپایی در میان رهبران و مقامات اروپایی به راه افتاد. ماکرون با اشاره به این نکته که اروپا بواسطه هم مرزی با روسیه می تواند مورد تهدیدهای احتمالی این کشور قرار بگیرد، اظهار داشت که اروپا باید تا جایی توان دفاعی خود را بالا ببرد که بدون هرگونه وابستگی به آمریکا قادر به دفاع از خود باشد. 

وی در توضیح و توجیه خود برای لزوم تاسیس و راه اندازی «ارتش واقعی اروپایی» با اشاره به موضع اخیر «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا درباره خروج از پیمان منع موشک های هسته ای دور برد گفت که هدف از چنین برنامه ای حفاظت اروپا در مقابل چین، روسیه و حتی آمریکا است.

پروفسور «محمود منشی پوری» استاد دانشگاه کالیفرنیا برکلی و استاد دانشگاه سانفرانسیسکو آمریکا در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص چرایی طرح مجدد ایده تشکیل ارتش مشترک اروپایی گفت: این روزها، مناظره راهبردی جدیدی نه تنها قاره اروپا بلکه دیگر قدرت‌های بزرگ جهان را فراگرفته است. ایده دفاع جمعی اتحادیه اروپا که درحال‌حاضر با نام «ارتش یکپارچه اتحادیه اروپا» شناخته می‌شود، موضوع تازه‌ای نیست چراکه در گذشته نیز به اختصار از سوی «سیلویو برلوسکونی» نخست‌وزیر سابق ایتالیا مطرح شده بود حال آنکه اخیراً نیز «ژان کلود یونکر» رئیس کمیسیون اروپا به آن پرداخته است.

احیاء ایده ارتش اروپایی پاسخی به تصمیم دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر تشدید انتقاد از اعضای اتحادیه اروپا استوی افزود: هرچند، امروزه، احیاء ایده ارتش اروپایی پاسخی به تصمیم دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر تشدید انتقاد از اعضای اتحادیه اروپا است که متهم به ناکامی در ادای دِین خود از بابت پرداخت حق‌السهم هزینه‌های مالی ناتو هستند. تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از پیمان موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (INF) نیز موجب بروز چنین واکنشی از سوی فرانسه و آلمان شده است.

وی یادآور شد: با در نظر گرفتن رقابت دیرینه فرانسه-آلمان و انتخابات پیش روی (پارلمان) اروپا، جای تعجب نیست که چرا این ایده که از سوی برخی «ساده‌لوحانه» و از سوی برخی دیگر «دوراندیشی» تلقی می‌شود؛ از اجماع‌نظر قوی و قاطع اعضای اتحادیه اروپا برخوردار نشده است.

استاد دانشگاه سانفرانسیسکو در ادامه گفت: نقصان تفاهم در این خصوص ناشی از درک متفاوتی است که اعضای اتحادیه اروپا از تهدید دارند که شامل تروریسم، بحران مهاجرت، شکست دولت‌ها، امنیت مرزی، قدرت‌یابی روسیه و غیره می‌شود. حال آنکه بررسی مجدد این ایده با این حقیقت گره خورده که نخبگان سیاسی اتحادیه اروپا احساس می‌کنند اروپا دیگر نمی‌تواند بیش از این روی آمریکا برای تحقق الزامات دفاعی متقابل، حساب باز کند.

وی افزود: اعضای اتحادیه اروپا اغلب با آمریکا، چین و روسیه در پاره‌ای از موارد اختلاف‌نظر دارند. در آشکارترین نمونه، تصمیم کشورهای اتحادیه اروپا برای حمایت از توافق هسته‌ای ایران، آنها را در موضع مخالف آمریکا مبنی بر خروج از این توافق قرار داد. «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری فرانسه اخیراً از نیاز اروپا به «یک ارتش واقعی اروپایی» سخن گفته تا قادر به حفاظت از خود در برابر چین، روسیه و آمریکا در برابر خطرات روزافزون ناشی از حملات سایبری، مداخله در روند انتخاباتی کشورهای مختلف و تصمیم آمریکا برای خروج از معاهده موشکی باشد.

منشی پوری تأکید کرد: «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان نیز با حمایت از خواست رئیس جمهوری فرانسه مبنی بر ایجاد ارتش اروپایی، بیش از پیش این ایده را تقویت کرده و خطاب به پارلمان اتحادیه اروپا گفت که چنین ارتشی نه‌تنها موجب تضعیف پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به رهبری آمریکا نخواهد شد؛ بلکه از بسیاری جهات نیز مکمل آن خواهد بود.

وی افزود: این ایده یک سلسله واکنش‌هایی را در اروپا و آمریکای شمالی موجب شد. «سِر استوارت پیچ» ارتشبد نیروی هوایی انگلیس و رئیس کمیته نظامی ناتو این ایده را «نامعقول» عنوان کرد و در مقابل، قدرت ناتو را در مقام یک شبکه فرماندهی و کنترل بی‌بدیل ستود. وی در این باره گفت: این لفاظی نیست بلکه بر مبنای واقعیت و با استناد به داده‌های واقعی است.

استاد دانشگاه کالیفرنیا برکلی یادآور شد: پیچ در این باره افزود: بنابراین، چرا باید خواهان نسخع‌برداری یا تکثیر قوا در قالب اتحاد قوی باشید که در حال حاضر هم وجود دارد. به‌همین‌ترتیب، دونالد ترامپ در یک سلسله توییت، واکنش منفی به اظهارات همتای فرانسوی نشان داد و آن را «بسیار توهین‌آمیز» توصیف کرد.

وی تأکید کرد: انتقاد مشابهی نیز از جانب «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو مطرح شد. وی تاکید کرد «این تصمیم عاقلانه‌ای نیست که همه ملت‌هایی که همزمان عضو ناتو و اتحادیه اروپا هستند؛ خواهان ایجاد ۲ نوع ساختار فرماندهی باشند یا از روی آنچه که ناتو انجام می‌دهد؛ نسخه‌برداری کنند».

منشی پوری گفت: «مارک روت» نخست‌وزیر هلند نیز در اقدامی مشابه، ایده ارتش واحد اروپایی را زیر سوال برده و گفت: امنیت قاره اروپا تنها در سایه ناتو تضمین می‌شود. درعوض، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به چنین پیشنهادی روی خوش نشان داد و آن را پیشرفتی «مثبت» ارزیابی کرد.

جالب آنکه حاکمان محافظه‌کاری که به اتحادیه اروپا اطمینان چندانی ندارند و رویکردشان در قبال ارتش اروپایی به گونه‌ای متفاوت پیش‌بینی می‌شد نیز در اقدامی نسبتاً دور از انتظار، از آن حمایت کردندوی یادآور شد: جالب آنکه حاکمان محافظه‌کاری که به اتحادیه اروپا اطمینان چندانی ندارند و رویکردشان در قبال ارتش اروپایی به گونه‌ای متفاوت پیش‌بینی می‌شد نیز در اقدامی نسبتاً دور از انتظار، از آن حمایت کردند.

وی افزود: این نوع از حمایت باید به نوبه خود مایه تردید آنهایی شود که خواهان هرگونه رقابت تسلیحاتی آتی در شبه‌قاره هستند. ممکن است بعضی‌ها این گونه استدلال کنند که «ویکتور اوربان» نخست‌وزیر مجارستان یا «میلوش زمان» رئیس‌جمهوری چک لزوماً هدف امنیت اروپا را دنبال نمی‌کنند. خوب است یادی از نقل قولی معروف در اثر کلاسیک «انه‌اید» کنیم که می‌گفت «از یونانی‌ها حتی وقتی با هدایا به سراغمان می‌آیند، بیم دارم». حمایت ملی‌گراهای ستیزه‌جو از اقتدار نظامی، تأملی دوراندیشانه را می‌طلبد.

استاد دانشگاه کالیفرنیا در ادامه تصریح کرد: اینکه این ایده نقطه عطفی در سیاست اروپا باشد، همچنان جای بحث و بررسی دارد. خوب است بدانیم که اعضای اتحادیه اروپا انگیزه‌ها و امیال متفاوتی دارند که حصول اجماع‌نظر درخصوص قانونی واحد در سیاست دفاع مشترک اتحادیه اروپا را بسیار دشوار می‌کند.

وی افزود: با توجه به نقصان انسجام سیاسی در اتحادیه اروپا، چه به لحاظ دورنما و چه به لحاظ امکانات لجستیکی، ایده ارتش اروپایی واحد و معتبر برای آنکه جانشین ناتو شود با احتمال شکست روبرو خواهد بود و ممکن است به منزله دعوت برای تسلیح هرچه بیشتر اروپا باشد. با عبرت گرفتن از ۲ جنگ جهانی پیشین، باید با حس دلهره به این اقدام که در راستای توسعه نظامی انجام می‌گیرد نگاه کرد.