با شیوع کرونا در دنیا و ایران، مهم‌ترین توصیه‌های بهداشتی برای دور ماندن از این ویروس ناشناخته، رعایت بهداشت فردی بوده است. نکته‌ای که همچنان نیز مورد تاکید دست اندرکاران حوزه سلامت است. شستشوی دست‌ها با آب و صابون به مدت بیست ثانیه، استفاده از دستکش و ماسک و در نهایت محلول‌های بهداشتی، توصیه‌هایی هستند که این روزها زیاد می‌شنویم.

اما در کنار این نکات بهداشتی، شاهد تغییراتی در ظاهر برخی شهروندان هستیم. به طوری که این روزها، شاهد استفاده همزمان از ماسک، دستکش، «شیلد» یا همان محافظ و یا عینک هستیم. وسایلی که شاید استفاده همزمان از آنها چندان هم ضروری و نیاز نباشد، اما چون مد شده است، عده‌ای دوست دارند که استفاده کنند.

راه اصلی انتقال ویروس کرونا در درجه اول از طریق ذرات ریزی است که فرد مبتلا با عطسه سرفه و یا حتی حرف زدن در هوا پخش می‌کند و در مرحله بعد، یا از طریق تنفسِ این قطرات، ویروس به بدن وارد می‌شود یا در اثر دست زدن به سطوح آلوده با این ترشحات، ابتدا به دست و سپس از طریق دست آلوده به دهان بینی یا چشم راه پیدا می‌کند. این طرق انتقال مورد توافق و تأیید تمامی سازمان‌های بهداشتی از جمله مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) است.

روزهای اول سراغ هر داروخانه‌ای می‌رفتیم، دریغ از یک عدد ماسک معمولی که به صورت بزنیم. از دستکش هم خبری نبود، چه برسد به اینکه بخواهیم دنبال شیلد و عینک باشیم. وسایلی که این روزها بیشتر خودنمایی می‌کند.

آیا ماسک‌های صورت جلوی انتقال ویروس کرونا را می‌گیرند؟

بازار داغ ماسک‌های رنگی

حالا نه تنها بعضی‌ها دنبال ماسک‌های سفید نیستند، که برعکس فقط دنبال نوع رنگی این ماسک‌ها از این داروخانه به آن داروخانه می‌روند و پرس و جو می‌کنند، شاید توانستند ماسک آبی و قرمز و شاید مشکی، گیر بیاورند و بزنند.

این در حالی است که اخیراً تاکید شده که استفاده از ماسک در وسایل حمل و نقل همگانی مثل اتوبوس و مترو، لازم است که استفاده شود. در واقع، هنوز هیچ الزامی به استفاده از ماسک در محیط‌های خلوت شهری و هنگام تردد وجود ندارد. در حالی که برخی از شهروندان، نکات بهداشتی را فاکتور گرفته و دنبال «مُد» هستند.

شیلد و عینک هم از راه رسید

علاوه بر ماسک‌های رنگی، این روزها چهره برخی افراد با استفاده از شیلد یا همان محافظ صورت پوشانده شده است و بعضی‌ها نیز به استفاده از عینک‌های تلقی روی آورده‌اند.

اگر گذرتان به فروشگاه‌های بزرگ افتاده باشد، حتماً با دستفروشانی برخورد کرده‌اید که مشغول فروش شیلد هستند، آن هم به قیمت ۱۰ هزار تومان. تا یک ماه قبل نمی‌توانستیم با ۱۰ هزار تومان، یک عدد ماسک پیدا کنیم، اما حالا به راحتی می‌توان از شیلد برای محافظت از صورت استفاده کرد.

نظر کارشناسان برای استفاده از شیلد و عینک

در مورد رفتارها و روش‌های پیشگیری از ابتلاء به بیماری کرونا، نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد این است که بیش از آنکه وسایل حفاظت فردی مثل دستکش یا ماسک یا حتی شیلد کمک کننده باشند، مهم‌ترین فاکتور رعایت نکات بهداشت فردی است. به عنوان مثال فاصله گذاری اجتماعی به همراه رعایت بهداشت تنفسی شامل پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه و سرفه با دستمال و یا قسمت داخلی آستین و انداختن دستمال آلوده در سطل زباله و متعاقب آن شستن دست‌ها و البته نکته بسیار مهم و غفلت شده یعنی تهویه مؤثر در مکان‌های سرپوشیده می‌تواند پاسخگوی نگرانی‌هایی باشد که ما در مورد انتقال ویروس از راه هوا داریم.

استفاده عمومی از ماسک و به همین ترتیب دستکش همچنان مورد تأیید سازمان جهانی بهداشت نیست. به این دلیل که شواهد متقن و مستدلی وجود ندارد که استفاده عمومی از این تجهیزات می‌تواند در کاهش ابتلاء و سرایت در سطح جامعه مؤثر باشد در حالی که استفاده نادرست از این وسایل حتی می‌تواند خطر ساز شود. استفاده از ماسک و دستکش ممکن است سبب ایجاد یک احساس مصونیت کاذب بشود که در نتیجه فرد رفتارهای بهداشتی را به شکلی که باید انجام ندهد یا فاصله اجتماعی را رعایت نکند.

نکته نهایی این است که در موارد بحران همیشه اولویت بندی استفاده از وسایل حفاظت فردی مطرح است و در این مورد با توجه به وسعت همه گیری و کمبود تجهیزات، اولویت با کادر درمانی است که با بیشترین خطر ابتلاء مواجه هستند. با در نظر گرفتن همه این موارد استفاده از ماسک و دستکش به صورت عموم توصیه نشده است و تاکید اصلی همچنان بر رعایت بهداشت فردی و فاصله اجتماعی و پرهیز از خروج از منزل مگر در موارد ضروری است.

ماسک‌های جراحی یا همان طبی بیشتر برای جلوگیری از انتقال ویروس از فرد استفاده کننده به سایر افراد مؤثر بوده و به همین جهت مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) استفاده از آن را در موارد خاص توصیه می‌کنند.

در درجه اول برای افراد بیمار توصیه می‌شود که هنگام سرفه یا عطسه یا حرف زدن از پخش شدن قطرات تنفسی در هوا جلوگیری کند. افرادی که با موارد مشکوک و یا تأیید شده کووید ۱۹ در تماس نزدیک هستند شامل مراقبین بیمار اعم از کادر درمان یا اعضای خانواده. همچنین در صورت توصیه پزشک معالج به استفاده از ماسک مثلاً در گروه پر خطر که در معرض ابتلاء به فرم شدید بیماری هستند مانند بیماری‌های تنفسی زمینه‌ای، ضعف سیستم ایمنی. و پرسنل مراکز درمانی به جز مواردی که استفاده از ماسک‌های فیلتر دار N۹۵ ضرورت پیدا می‌کند که در تمام این موارد استفاده از ماسک جراحی به منظور کاهش احتمال تنفس قطرات آلوده و همچنین به عنوان محافظ فیزیکی برای جلوگیری از انتقال ویروس از دست آلوده به دهان یا بینی توصیه می‌شود.

مؤثر بودن ماسک منوط به رعایت اصول بهداشتی در زمان گذاشتن و برداشتن ماسک، همچنین تنظیم ماسک برای اطمینان از عدم نفوذ هوا و پرهیز از دست زدن به جدار داخلی و خارجی ماسک است. با این حال استفاده از ماسک (حتی به شکل صحیح و اصولی) به تنهایی جهت جلوگیری از ابتلاء مؤثر نبوده و باید با شستشوی مکرر دست‌ها همراه باشد. به عنوان مثال استفاده صحیح از ماسک فیلتردار مستلزم انجام تست نَشتی یا همان seal test است. به طوری که گفته می‌شود اگر شما در ماسک فیلتردار به راحتی نفس می‌کشید در واقع می‌توانید مطمئن باشید که آن را درست استفاده نکرده‌اید!