مسجد ایاصوفیه که در آن زمان کلیسای هاجیا صوفیا نام داشت به دستور کنستانتین دوم امپراطور بیزانس در سال ۳۶۰ میلادی بنا نهاده شد و شهر استانبول که در آن روزگار ” قسطنطنیه ” نام داشت، مرکز امپراتوری بیزانس شناخته می‌شد و در سال ۴۰۴ میلادی آشوب بزرگى در قسطنطنیه به پا شد که بخشى از ایاصوفیه که در آن زمان هاجیا صوفیا خوانده می‌شد، در آتش سوخت و از بین رفت و در نتیجه بنای ایاصوفیه در قرن ۶ میلادی دوباره بازسازی و بروی عموم مردم بازگشایی گردید و شما فرهنگ مردم استانبول را با حضور در این مکان دیدنی کاملا حس خواهید کرد؛ ضمنا در قرن پانزدهم میلادی بعد از چندین سال جنگ میان مسلمانان و امپراتوری بیزانس، مسلمانان به فرماندهی ” سلطان محمد فاتح ” پادشاه عثمانی به پیروزی رسیدند و توانستند قسطنطنیه را از آن خود کنند و بنابراین قسطنطنیه به مرکز خلافت عثمانیان درآمد و اسلامبول نام گرفت و کلیسای هاجیا سوفیا به مسجد ایاصوفیه تبدیل شد، با برپایی جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک، اسلامبول به استانبول تغییر نام پیدا کرد و مسجد ایاصوفیه، در دوره جدید با عنوان ” موزه ایاصوفیه ” شکل جدیدی به خود گرفت.

معماری مسجد ایاصوفیه استانبول

شاید شنیده باشید که هنر معماری در روم شرقی (بیزانس) تا قرن ششم میلادی تحت تاثیر مسیحیت آغازین بوده است و این هنر در قرن ششم میلادی با آغاز حکومت ” ژوستی نیانوس ” بوجود آمد و اینکه جالب است که در هنر پروری همتای کنستانتین بود و آثاری که وی مورد حمایت و تشویق قرار داد، همگی دارای شکوه و عظمتی شاهانه و منحصر به فرد را در خود نشان می‌داد تا جایی که دوران فرمانروایی او را به حق ” نخستین عصر طلایی ” هنر امپراطوری روم شرقی نامبرده می‌شود و مهم است بدانید که جزو اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری استانبول شناخته می‌شود.

در ضمن باید خاطر نشان کرد که مشهورترین گنجینه یادگاری ” نخستین عصر طلایی ” اکنون در خاک ایتالیا که در شهر ” راونا ” کشف شده جلوه گری می‌کند نه در شهر کنستانتینوپل (استانبول) و اینکه شهر راونا که در اصل پایگاه نیروی دریایی در ساحل دریای آدریاتیک بود از سال ۴۰۲ میلادی به بعد پایتخت امپراطوران روم غربی و بعد از آن در پایان همان قرن مقر فرمانروایی تئودوریک پادشاه استروگوت‌ها نیز قرار گرفت که علاقه داشتند که همه چیز را به سبک و سیاق هنری کنستانتین وپل طراحی نماید و به همین علت در زمان ژوستی نیانوس شهر راونا به صورت پایگاه ویژه‌ای برای رشد و نفوذ سلطه بیزانس بر ایتالیا در آمد و در ضمن برترین بنایی که در آن شهر در سال‌های ۴۷-۵۲۶ میلادی ساخته شد، کلیسای ” سان ویتاله ” بوده است.

لازم به ذکر است که در معماری بنای مسجد ایاصوفیه طاق‌ها و ستون‌ها به طرز زیبایی با هم هماهنگ و ست هستند و چهار ستون بزرگ و باشکوه که شبیه پای فیل هستند، چهار طاق مسجد ایاصوفیه استانبول را نگه داشته اند و مهم‌تر اینکه گنبد بزرگ ایاصوفیه بر روی این ستون‌ها قرار داده شده است که بسیار هم جذاب و دیدنی است و در ادامه ۴۰ پنجره کنار هم در ساقه گنبد مسجد قرار داشته که نور خورشید از آن‌ها به درون بنای ایاصوفیه تابیده می‌شود و عمق گنبد ۱۸ متر و ارتفاع آن از سطح زمین ۵۶ متر است و قطر آن ۳۳ متر به همراه دو نیم گنبد می‌باشد و طول این مسجد ایا صوفیه ترکیه در طولانی‌ترین قسمت ۸۲ متر و عرض آن ۷۳ متر است و ارتفاع آن در بالاترین قسمت از گنبد ۵۵ متر برآورد شده است که این مسجد در میدان سلطان احمد استانبول قرار دارد و با اضافه شدن بنا‌ها و مناره‌ها و بازسازی در سال ۱۹۳۵ میلادی به موزه تبدیل شده و درخدمت گردشگران ترکیه قرار گرفته است.

در نهایت در سال ۱۹۳۵ میلادی نخستین رئیس جمهور ترکیه بنام: مصطفی آتاترک، این بنا را موزه ایا صوفیه استانبول اعلام نمود، این ساختمان زیبا از هر قرنی و از هر نابغه معماری دستی در کار دارد و از دوره بیزانس گرفته تا معمار ترک، سینان که اولین معماری بود که اصول زلزله را در کارهایش به کار می‌گرفته تا کسان دیگر که هنر خود را در معرض دید گذاشته اند.