از زمانی که کرونا در جهان فراگیر شده است این همه‌گیری درس‌های زیادی درباره محیط زیست به ما داده است. در ادامه ۱۰ درسی که کرونا به ما آموخته است را می‌خوانیم.

۱- طبیعت خودش را احیاء می‌کند

با تعطیل شدن گسترده شهر‌های بزرگ جهان شاهد پدیده‌هایی جالب‌توجه هستیم. در سانفرانسیسکو گرگ‌های کویوت دیده شده است، طاووس‌ها در بمبئی می‌رقصند، گراز‌های وحشی در بارسلون دیده شده‌اند، زنبور‌ها و گل‌های وحشی نایاب در انگلستان توانسته‌اند خود را احیا کنند. انگار حیوانات می‌خواهند فضا‌هایی را که از آن‌ها ربوده شده است را پس بگیرند. گزارش‌هایی وجود دارند که ادعا می‌کنند طی ۳۰ سال اقیانوس‌ها می‌توانند کاملاً خودشان را احیا کنند.

۲- توجه به تجارت حیوانات وحشی

صحبت از انتقال بیماری از حیوانات به انسان بسیار زیاد است. شواهد زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند منشأ ویروس کرونا از بازار فروش حیوانات وحشی در ووهان بوده است. برخی دیگر از ویروس‌ها همچون ابولا در کنگو و دیپا در مالزی که در اواخر دهۀ ۹۰ رایج شد، هم با تجارت حیوانات وحشی ارتباط داشتند. حتی حیواناتی که در اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند هم می‌توانند عامل بیماری باشند. تجارت حیات وحش از جمله خرید و فروش حیوانات خانگی عجیب و غریب، رژیم‌های غذایی مرتبط با مصرف حیوانات وحشی و طب سنتی مبتنی بر استفاده از حیوانات وحشی به عنوان دارو، از زمینه‌های مهم انتقال بیماری‌های ویروسی هستند.

۶۰ درصد از بیماری‌های عفونی جدی از حیوانات منتقل می‌شوند و سرعت بروز و انتشار آن‌ها در حال افزایش است. هیچ‌وقت سابقه نداشته است که مخالفت با تجارت حیات وحش انقدر گسترده شده باشد. طی هفته‌های گذشته بیش از ۲۰۰ گروه فعال در حوزه محیط زیست به سازمان بهداشت جهانی نامه نوشتند و به خاطر تجارت گسترده حیوانات وحشی خواستار تحریم چین شدند. کرونا به ما آموخت که تجارت حیوانات وحشی تا چه حد می‌تواند مشکل‌آفرین باشد.

۳- جهان باید از نیمی از ساکنان سیاره زمین مراقبت کند

در طول ۴۰ سال گذشته ۶۰ درصد از جمعیت حیوانی خود و حدود نیمی از جنگل‌های بارانی را از دست داده است. بعضی فعالیت‌های انسان مانند جنگل‌زدایی و گسترش کشاورزی و بزرگ شدن شهر‌ها باعث افزایش تماس‌های انسان با حیوانات وحشی شده است که می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های ویروسی را در آینده بالاتر هم ببرد. عملکرد انسان در طبیعت منجر به ویران کردن محیط زیست شده و تعادل بیولوژیک جهان را بر هم زده است. تخمین زده می‌شود که بیش از ۷/۱ میلیون ویروس در جهان وجود داشته باشد. طی هفته‌های گذشته تلاش‌ها برای شناسایی این ویروس‌ها شدت بیشتری گرفته است تا بتوان از همه‌گیری آن‌ها جلوگیری کرد. طرح‌هایی در گذشته مطرح شده‌اند که حاصل مذاکره بین گروه‌های مختلفی از دانشمندان و سازمان ملل است. این طرح‌ها در تلاش هستند تا نیمی از سیاره زمین را به عنوان ذخیره طبیعت در نظر بگیرند و از آن در برابر دست‌درازی بشر حفاظت کنند، حالا فضای بهتری وجود دارد که به این طرح‌ها جدی‌تر پرداخته شود.

۴- توجه به لزوم کمتر شدن تولید کربن

تعطیلات گسترده موجب گسترش تولید داخلی شده است. چنین اتفاقی را قبلاً در تجهیزات محافظت شخصی شاهد بوده‌ایم. تکنولوژی پرینتر سه بعدی می‌تواند امکان گسترش تولیدات داخلی را تسهیل کند. در هر حال گسترش ویروس کرونا باعث شده است که تولیدات داخلی جان بیشتری بگیرند. این فرایند می‌تواند موجب کاهش تولید کربن در کالا‌های تولیدی شود چیزی که برای تغییرات آب و هوایی بسیار حیاتی است.

۵- توجه به اهمیت بازیافت

اقتصاد بازیافتی مفهومی است که از ۲۰۱۵ به بعد سو مورد بحث قرار گرفته است. ایده اصلی این شیوه اقتصادی بر مبنای انجام بیشترین میزان بازیافت بر روی مواد تجدیدپذیر است. بحران کرونا باعث شده است تا به مسئله بازیافت مواد تجدیدپذیر در صنایع پزشکی و دارویی توجه بیشتری شود. به واسطه این بحران آن دسته از لباس‌های پارچه‌ای و ماسک‌های ضد عفونی که قابل استفاده مجدد هستند، وارد چرخه بازیافت و مصرف شده‌اند همچنین به آلودگی حاصل از لباس‌های جراحی، ماسک و دستکش‌های پلاستیکی توجه بیشتری می‌شود. میزان استفاده از مواد شوینده نیز بالا رفته است نهایتاً این مواد شوینده از طریق آبراه‌ها وارد اقیانوس می‌شوند و آلودگی‌های وسیعی به بار می‌آورند. همین مسئله باعث شده است که تولید مواد شوینده قابل بازیافت نیز در کانون توجه قرار گیرد.

۶- نقش طبیعت در درمان‌های جدید پزشکی

تست‌های تشخیص سریع بیماری کرونا به آزمایش PCR معروف هستند. این آزمایش‌ها انقلابی در زیست‌شناسی مولکولی محسوب می‌شود. این روش آزمایشی که جایزه نوبل را دریافت کرد به کشف آنزیمی وابسته است که در ۱۹۶۹ در یلواستون، آمریکا کشف شد. بدون این آنزیم‌ها نمی‌توان کیت‌های تشخیصی کوتاه مدت داشت. حداقل ۴۰ آنزیم وجود دارند که فقط در طبعیت تولید می‌شوند و بشر قادر به تولید آن‌ها نیست. این آنزیم‌ها در اقیانوس‌ها و سایر محیط‌های طبیعی تولید می‌شوند و دانشمندان از آن‌ها برای تکنیک‌های درمانی و تشخیصی استفاده می‌کنند. به همین خاطر باید از محیط زیست خود حفاظت کنیم چراکه بسیاری از کار‌های درمانی و تشخیصی ما به طبیعت وابسته است.

۷- آلودگی هوا قابل کنترل شدن است

مشاهدات فضایی نشان می‌دهد که در مدتی که ویروس کرونا جهانگیر شده است ذرات آلاینده کاهش یافته‌اند و به تبع کیفیت هوا به شکل قابل توجهی بهتره شده است. سفر‌های زمینی با خودرو حدود ۷۰ درصد کمتر شده است که این با تعداد سفر‌ها در سال ۱۹۵۵ قابل مقایسه است. نیروگاه‌ها ۲۰ درصد کاهش تولید داشته‌اند و این یعنی ۷۰ درصد کاهش تولید ذرات معلق و ۵۰ درصد کاهش در تولید منواکسیدکربن، و سایر گاز‌های گلخانه‌ای مانند دی‌اکسیدکربن، نیتروژن و متان.
کم شدن آلودگی هوا به ما نشان می‌دهد قبل از اینکه به نقطه‌ای بازگشت‌ناپذیر برسیم می‌توانیم آلودگی هوا را به سرعت کاهش دهیم. همچنین این بحث به صورت جدی مطرح شده است که می‌توان به منابع پایدار و قابل بازیافتی برای انرژی دست پیدا کنیم که آلودگی کمتری داشته باشند.

۸- ارتباط نیتروژن و کرونا

تحقیقات نشان می‌دهند که شدت اولیه ابتلا به کرونا با میزان نیتروژن ارتباط دارد. درست است که عواملی مثل سن، جمعیت، میزان فاصله اجتماعی، میزان مسافرت‌های خارج از کشور و تراکم جمعیت شهری با میزان شیوع ویروس کرونا رابطه دارند، اما یافته‌های جدیدی وجود دارند که از ارتباط بین شرایط بهداشتی جوامع و میزان آلودگی‌های آن‌ها می‌گویند.
دی‌اکسید نیتروژن آلاینده‌ای است که محصول آلودگی‌های نیروگاهی و وسایل نقلیه است. این گاز یکی از اصلی‌ترین دلایل باران‌های اسیدی و بالا رفتن آلودگی‌های نیتروژنی در دریاچه‌ها و آب‌های ساحلی است. دی اکسید نیتروژن با شدت عمل ویروس کرونا مرتبط است و آن را تشدید می‌کند. وقتی افراد سالم در معرض دی‌اکسید نیتروژن قرار می‌گیرند واکنش‌های التهابی در ریه و بینی نشان می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که در معرض دی‌اکسید نیتروژن بودن علائم سرماخوردگی را تشدید می‌کند. قرارگیری در معرض این گاز سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند. واقعیت تلخ این است که این بیماری تا زمانی که واکسن آن کشف شود در بین ما خواهد بود برای همین باید فکری به حال تولید میزان دی‌اکسید نیتروژن کرد.

۹- تراکم شهری خطرآفرین است

رشد شهرنشینی در ۳۰ سال گذشته و تراکم جمعیت شهری یکی از معضلات جدی جهان امروز است. از طرف دیگر میزان تماس‌های بین‌المللی به شدت افزایش پیدا کرده است. این دو عامل می‌توانند سرعت انتقال بیماری‌های واگیردار را به شدت افزایش دهند. با در نظر گرفتن این موضوع باید فکری به حال تراکم جمعیت شهری و الگو‌های حمل و نقل کرد تا درصورت بروز همه‌گیری‌های بعدی بتوان امنیت بیشتری داشت.

۱۰- احیاء جنبش‌های محیط‌زیستی

رهبران جهان در سراسر کره زمین بر بحران ویروس کرونا و سرنوشت زمین تأکید کرده اند. از دبیرکل سازمان ملل گرفته تا رئیس صندوق بین‌المللی پول، ۱۳ وزیر اقلیم اتحادیه اروپا، رؤسای سازمان‌های مردم‌نهاد، پاپ و سایر رهبران جهان درباره این مسئله صحبت‌کرده‌اند. به همین خاطر بیش از هرزمان دیگری می‌توانیم به‌دنبال تشکیلات جدی‌تر و قوی‌تر درباره مسائل محیط‌زیست باشیم. تشکیلاتی که بتوانند مسئله تولید کربن، تأمین پروتئین، تأمین آب شیرین و مدیریت منابع زمین را جدی‌تر از هر زمان دیگری دنبال کنند.